Geleceğe gitmek için birçok teknolojik gelişme gerekirken geçmişe yolculuk için bir antika pazarına, dükkanına gitmek yeterli olabiliyor. İstanbul her konuda olduğu gibi antika konusunda da zengin bir seçenek dünyasına sahip. Çeşitli antika pazarları, dükkanları ve pandemiyle birlikte online mezat, müzayedelerle de alanı genişledi. İlgilisi, meraklısı yaz-kış demeden pazarlara, mezata, müzayede gidiyor. Kendinin geçmişe yolculuk anahtarını buluyor. Feriköy Antika Pazarı İstanbul’da en eski antika pazarlarından biri. Pazar kuran esnafının, müdavimi olan meraklısının yılları geçiyor Feriköy’de. Balat ve Kadıköy’de ise antika dükkanları ve mezatlar bir adım öne çıkıyor.
Bazısı ilgilenmeye küçük bir merakla başlıyor ve tüm hayatına yayılıyor. Bazısı ise anne baba mesleği olarak öğreniyor, sonrasında kendi mesleği haline getiriyor. Şimdi ise geçmişin anıları elden ele, kuşaktan kuşağa aktarılıyor. Bu merakın sadece İstanbul’a özgü olduğunu da düşünmemek gerekir. Karaman’da bir meraklı topladığı antika radyoları iş yerinden müzeye dönüştürüyor. Sivas’ta antika merakı babadan oğula geçiyor ve 3 bini aşan objeyle bir kafe olarak hizmet verebiliyor. Elazığ’da antika araç merakı 34 yaşındaki Mustafa Sancar için bir tutku haline geliyor. Birbirinden ilginç hikâyeler uzuyor gidiyor…
Bir tutku ve merak unsuru olan antikanın tanımı ise değişiyor. “Bir eşyanın antika olabilmesi için tarihe tanıklık etmesi ve nadir bulunan bir eşya ya da obje olması gerekmektedir.” şeklinde genel bir tanımı bulunuyor. Günümüzde ise antika kavramının kullanımında eskiye ait olması yeterli oluyor. Tanımsal farklılık aslında ekonomik olarak da bir ayrımı ortaya çıkarıyor. Sınıfsal bir noktaya kadar varabiliyor. Ama pazarlar, dükkanlar, mezatlar bu ayrımları ortadan kaldırıyor. Meraklısı ve isteklisi istediğine kavuşabiliyor.
Antika merakının nasıl oluştuğuna ve pandemiden nasıl etkilendiğine dair sorularımızı ise muhataplarına sormak istedik. TRT 2’de Eskici programını sunan Balat’ta mezatlar düzenleyen Ümit Erboz, Esenler’de Antik Mezat Çay Evi’nin esnafı Rabia Özdemir, Tarih ve Nostalji Derneği Başkanı Haşim Albayrak sorularımızı cevapladı.
Avas Antika Pazarı Balat gibi olsun istedik
Haşim Albayrak – Tarih ve Nostalji Derneği Başkanı
Esenler’de antika pazarı kurma fikri ilk mezatı Kubbe Kafe dediğimiz yerde Ömer Özcan ve Özer Özcan ile birlikte başlattığımız zaman kendi aramızda hedef olarak koyduk. Kubbe Cafedeki evimizdeki mezat ve antika faaliyetleri zamanla arttı. Bize ilk başlarda yardım eden arkadaşlar bizden ayrılıp kendi yerlerini açınca Esenler’de Balat gibi bir antika merkezi oluşmaya başladı. Ancak Balat’ın özelliği bütün antikacılar bir arada birbirlerine çok yakın biz de Esenler’de bu yakınlığı kurabilmek için pazar olayına girdik. Esenler antikada Balat gibi olsun istedik. Altyapıyı belediye ile beraber kurarak faaliyete geçtik. Şimdilik açılışımız kış aylarına geldiği için istediğimiz yoğunluğa ulaşamadık.
Esenler Belediyesi gerekli desteği verdi
Avas Antika Pazarı, Prof. Dr. Adem Baştürk Kültür Merkezi Kapalı Pazar Alanı’nda cumartesi günleri kuruluyor. Bir merak oluşumu sonucunda alıcı ve satıcının buluşması noktasında kurulan Avas Antika Pazarı cumartesi günü meraklılarını bekliyor. Esenler Belediyesi ile Tarih ve Nostalji Derneği birlikteliğiyle kurulan pazarın oluşumuyla ilgili konuşan Albayrak şöyle konuştu: “Avas Antika Pazarı 25 Aralık 2021 tarihinde açıldıktan sonra yoğun bir kış sezonu ve pandemi ile karşılaştı. Pandemi gittikçe artarak devam ettiği için insanlar çok dikkat etmek zorunda kaldı. Bu da insanları toplu insanların olduğu yerlere gelmesine engel oluyordu. Pazar açıldığında 200’den fazla satıcı vardı. Hepsinin para kazanmaya ihtiyacı vardı. Esenler Belediyesi de elinden geleni yaptı ve satıcılara imkan sağladı.”
Antika ticaret değildir!
Ümit Erboz – Mezatçı
Her bir dilimde yaş grupları değişmeye başladı. Eskiden antikaya daha üst yaş grubu ilgiliyken şimdi daha alt yaş grupları ilgileniyor. Antikaya değil ama retro dediğimiz 60’lı, 70’li, 80’li yılların ürünlerine merak sarmaya başladılar. Zaten bu böyle olur. İnsanlar önce yakın geçmişten başlar, sonra daha uzak geçmişe kadar ilgi alanlarını genişletirler. Antika merakının bir gerçeğidir. Bütün sistemler hep böyle çalışır. Gençler babaannelerinin, dedelerinin yaşadığı dönemlerin ürünlerine merak sarar. Daha fazla ilgi duyanlar dönemin daha eskisine ilgi duyarlar. 20’li yaşlarında olan gençlerin sosyal medyayla birlikte daha farklı ilgi alanları var. İçlerinde küçük bir grup olsa da eskiye, antikaya meraklılar da var. Aslında antika demiyoruz. Çünkü antika pahalı bir şey. 18-20 yaşındaki bir gencin antikaya meraklı olmasını beklememiz işin doğasına aykırı. Biz isteriz ki, çevirmeli telefonlar vardır, ona ilgi duymaya başlasın. Fiyatı 50-100 liraya alabilsin, evinin bir köşesine koysun. O telefon onun geçmişle bir bağlantısıdır. Bizim anlatmak istediğimiz antikadan ticaret değildir. İnsanların geçmişle bağlantısını bir nesne ile görünür hale getirmektir. Bu nesneler, bu objeler hayatlarına girdiği andan itibaren o nesneyi gördüğü an geçmişle bir bağlantı kurabilir, bizim isteğimiz budur.
Pandemiyle dükkan satıcılığı azaldı
Sosyal medya mezatları pandemi öncesinde de yapılıyordu. Antika döneminde insanların pandemi çekingenliğiyle birlikte dükkan satıcılığı azaldı. Dükkan da canlı satış azaldı. Aşağı yukarı sektörün hepsi bir şekilde sosyal medyaya, internete girmek zorunda kaldı. Fakat insanların pandemide evdeki rahatlıklarıyla internetten yaptıkları alışverişlerle ticaretin daha iyi olduğunu gördük. Bu noktada çekinceli nokta doğru insanla alışveriş yapmak, ürün almaktır. Orada da tüketici oturup o tespiti kendisi yapacaktır. Evinde otururken gözüne takılan bir şeyi satın alır. Evine gelir, gelen ürün anlatıldığı gibi değilse iade edilir. Paranızda size geri gelir. Pandemi döneminde bu seçeneklerde düzenlendi. Sağlam satıcı olmanın ölçütü, sizin denenmiş olmanızdır. İnternet alışverişlerinde yapılan olumlu ya da olumsuz görüşler satıcıların güvenirliğini ölçülebilir bir hale getiriyor. Pandemi döneminde antika dünyası bu testlerden de geçmiş oldu.
Eşyaların hikâyesi olsun isteniyor
Rabia Özdemir – Esnaf–Mezatçı
Antika sanatçısı olan yaşanmışlığı olan ve günümüze kadar kondisyonu en iyi şekilde muhafaza edilmiş nadide parçalardır. Toplumumuzda antika kültürü bilinçli bir şekilde algılanmamış bir sektör ne yazık ki eski görünen her objeye antika gözüyle yaklaşılıyor. Değer olarak toplumun her kesiminden alıcı bulamadığımızdan dolayı genelde antika parçalarla beraber yanında vintage ve retro parçalarla alakalı bir pazarı var bu işin. İlgide oldukça yoğun koleksiyoner anlamında bol çeşitli ve önü açık bir sektör ve ciddi bir takip ve yatırım istiyor. Sektörel olarak coğrafya tarih bu tür bilgilerle birleşen bir sektör. Her geçen gün antikaya olan ilgi artmakta bunun nedeni de yeni tasarımların çok sıradanlaştırılması çünkü insanlar bir eşyaya ya da bir objeye baktığı zaman onun hikâyesinin olmasını istiyor.
Pandemi bütün dengeleri değiştirdi
Pandemi bütün dengeleri değiştiren bir dönem oldu. Her sektörde olduğu gibi bizler de internet ortamında sanal pazarda çevrim içi olarak işimizi yürütmeye çalıştık. Çok şükür atlattık o dönemleri şimdi belediyemizin açmış olduğu Avas Antika Pazarı’nda her cumartesi tezgahımızı açıyoruz istediğimiz parçaları bulabiliyoruz ve meraklılarına ulaştırıyoruz. Pazarımız zamanla oturacak herkes bilecek sadece biraz sabra ihtiyacımız var Avas Antika Pazarı da Türkiye’nin her bir yanındaki pazarlar gibi adını duyuracak.
İnsanın özüne yolculuk
Geçmişe yolculuğun kapısının anahtarı olan antikanın dünyası, anlamı, oluşturduğu bağlar derinleşiyor ve büyüyor. Her dönemde kendine ait bir yolu buluyor. Dönüşüme uyum sağlıyor. Erboz’un belirttiği geçmişle bağlantı kurma şanları ve Özdemir’in “insanlar hikaye arıyor görüşleri” çok kıymetli. Günümüzde her yenilik beraberinde birçok problemi, sorunu, ikilemi de peşinden getiriyor. Antika dünyasının meraklılarının hikaye peşinde olması ve geçmişle bir bağ kurması aslında insanın her daim özüne dair bir yolculuk merakında olduğunu gösteriyor. Kendinizi geçmişe dair bir yolculuğa çıkarmak istiyorsanız antika dünyası sizleri bekliyor.
