Sinemada genelde zor ve riskli gözüken ama bir o kadar da sinema üreticileri tarafından ilgi gören bir tür; ‘tek mekan filmler’. Hikâyenin kalemle çizilebilir sınırlı mekanlar içerisinde belirli kalıp ve kısıtlamalarla perdeye yansıdığı tek mekan filmler, sinema tarihi boyunca hatırı sayılır güzel örnekleriyle sinema severlerin dikkatini çekmeyi başarmıştır. Hem prodüksiyon aşamasında hem de senaristlerin kurduğu dünyada türünün iyi örnekleriyle sürekli değişim gösterip kendi piyasasını oluşturmuştur.
Nesnel yazılı bir kanıtı olmasada tek mekan film denildiğinde şüphesiz herkesin aklına gelen 12 Kızgın Adam bu türde ilklerden kabul edilir. Sidney Lumet’in yönetmenliğinde geçen gergin ve değişen dengelen mekânın biriciklikliğiyle harmanlanıp keyif verici bir hal almıştır. Sektör yoklamasına adını eklemek isteyen sinema üreticileri için tek mekan minimalist hikayeler her zaman daha risksiz ve masrafsız gelir. Özelliklede filmin türü gerilim veya sayılı karakter arasında geçen diyaloglar üzerineyse mekanın sınırlı olması filme artı puan kazandırmaktadır. Kimileri içinde bu tür düşük prodüksiyonlu film hedefi olanların başvurduğu amatör bir dil olarak yorumlanır fakat aksi yönde birçok örnekte vardır. Her ne kadar kolaya kaçılmış bir iş gibi görünse de mekanın sınırlarını çizip atmosfer şansından feragat etmek izleyicin dikkatini direkt hikayede ve oyuncuda toplamak risk olsada başarılı olduğunda tadından yenmez bir seyir zevkide vermektedir. Bu riskli ve cesaret isteyen türün dijital platformlara yansımış çoğunluğu tek mekan çekilmiş filmlerden oluşan listeye bir göz atalım. İyi seyirler…
NETFLİX:
The Platform (2019)
İspanyol yönetmen Galder Gaztelu-Urrutia tarafından yönetilen “Platform” filmi kişisel dürtüler ve nesneler arasındaki bağlantıyı dikey bir platform üzerinde işleyen tek mekan bir bilim kurgu filmidir. Ivan Massagué’ nın başarıyla canlandırdığı Gearge karakterinin etrafında şekillenen film kendisinin 48. katta uyanmasıyla başlar. Katlar arasındaki hiyerarşik sistem, tüketim alışkanlıkları ve yeme bozuklukları üzerine insanoğlunun alışkanlıklarına eleştirel bir yaklaşıma sahip. Tek mekanda geniş bakış açısıyla işlenmiş olan Platform olay örgüsü ve karakter yolculuğuyla Zimbardo’nun Stanford Hapishane Deneyi’ni akıllara getiriyor. Türünün iyi örneklerinden olan Platform filmi vizyona girdiği dönemde hatırı sayılır bir karşılık aldı. Şimdilerde ise Netflix’te hali hazırda izleyicisiyle buluşmaya devam etmekte.
The Guilty (2021)
Tek mekan filmlerin gerilim ortamına doğrudan desteği olduğunu kanıtlayan filmlerden biri: The Guilty. Orijinali 2018 Danimarka yapımı olan film 2021 de Jake Gyllenhaal’in başarılı oyunculuğu Antoine Fuqua’ ın yönetmenliğinde tekrar izleyiciyle buluştu. 911 acil hattında de çalışan polis memuru Joe Baylor, mesaisinin uzadığı bir gün rutininde olduğu gibi gelen acil çağrıyı cevaplar. Arayan kocası tarafından kaçırıldığını söyleyen mağdur bir kadındır. Evde kadınla beraber çocukların da olduğunu öğrenen Joe polis kimliğinin yanı sıra ekstra çaba gösterip olaya vicdani boyutuyla da dahil olur. Fakat bazı şeyler onun düşündüğü gibi gitmez ve kendisini bekleyen sürprizler vardır. Tek mekanda olmasına rağmen yüksek gerilimli ters köşelerin olduğu bu filmi Netflix’te izleyebilirsiniz.
Sofra Sırları (2017)
Ümit Ünal’ın yönetmen koltuğunda oturduğu oyuncu kadrosunda Demet Evgar, Alican Yücesoy, Fatih Al’ın yer aldığı “Sofra Sırları” tek mekan yerli film örneklerinde hatırı sayılır bir konumda. Film, hayatını ilgisiz kocasına ve mutfağına adamış Neslihan’ın etrafında şekillenmektedir. Filmin başında kocasına mutfağına ve evine ilgisiyle tanıdığımız Neslihan’ın ilerleyen dakikalarda kendisine ait bazı sırlar olduğu ortaya çıkar. Sırlarını ve iç dünyasını sofrasında saklayan Neslihan sürekli yaptığı çerkez tavuğuyla bazı gerçekleri didiklemeye başlar ve seri katile dönüşür. Filmin türü ne kadar komedi olarak geçsede Neslihan’ın dünyasında başından geçenler komedinin ötesine geçip mizah ve gerilimin partnerliğinde iyi hazırlanmış bir atmosfer filmine dönüşüyor. “Sofra Sırları“şimdi Netflix’te…
BLU TV
Nar (2011)
“Nar” filmi, nar metaforunun fazlaca kullanıldığı Ümit Ünal’ın tek mekân filmlerinden biri. Falcı Asuman yanlış raporla hayatını kaybeden torununun ve hasta kızının intikamını almak üzere doktor Sema’nın evine gider. Kendi adalet yöntemiyle intikam almak isteyen Asuman için işler istediği gibi gitse de bir zaman sonra bazı karışıklar ve beklenmedik yüzleşmeler olur. Nitekim film, bu yüzleşmelerin bir döngü ve ortaklık üzerine olduğu yönünde biter. Film, 1-2 mekân hariç doktor Sema’nın evinde geçiyor. Güven, inanç, adalet ve vicdan kavramlarının hatırlatıldığı Nar filmini yönetmeni Ümit Ünal şöyle tanımlamakta: ‘Hepimiz nar taneleri gibi birbirimizden ayrıyız: Hem çok benzeriz, hem çok farklıyız. Aynı zamanda açılmamış bütün bir nar gibiyiz.’
Zuhal (2022)
Nazlı Elif Durlu’nun ilk uzun metrajı, başrolünde Nihal Yalçın’ın olduğu Zuhal filmi gece yarısı duyulan bir kedi sesi üzerine hayatı değişen Zuhal’ın dünyasını konu edinmektedir. Avukat Zuhal’in sadece kendisinin duyduğu ses üzerine apartmanda arayışa çıkmasıyla sorunlar başlar. Hayatını rutin koşturmacalarıyla devam ettiren beyaz yakalı Zühal’in beklenmedik bu sorunu onu tahmin etmediği durumlara sürekleyip ilk kez gördüğü komşularıyla diyaloga girmek zorunda bırakır. Film boyunca varlığı belirsiz kedinin çıkardığı ses üzerine toplumsal sınıflar ve kimlikler hikâyenin temelini oluşturuyor.
Bir apartman yönetimi ve komşuluk ilişkisi üzerinde üst alt ilişkisi tasvirleyen “Zuhal” şimdi Blu Tv’de.
Tadına Doyulmaz Sohbetler (2023)
Okan Bayülgen, İlber Ortaylı, Sahrap Soysal Bu, bir yandan farklı göçmen lezzetlerin tadına bakarken bir yandan da yemek kültürü, lezzetlerin tarihi ve geleneksel reçeteler üzerine eğlenceli, öğretici ve tadına doyulmaz bir sohbete dalıyor. Okan Bayülgen’in yapımcılığını üstlendiği Nihal Usanmaz’ın yönettiği sohbetler sadece yemekle kalmıyor yemeklerin bazen yerleşik bazen konar göçer yolcuklarından bahsediliyor. Saray lezzetleri, padişah tercihleri, yemek nereden gelmiş nereye giderken geri dönmüş. Hepsi ve daha fazlası lezzet ve tarihi kültür açısından ele alından bir masa etrafında keyifli kısa 6 bölümde konuşuluyor.
MUBİ:
Mukavemet(2022)
Yönetmeni Soner Caner’in ikinci uzunu olan “Mukavemet” yerli filmler içerisinde pek benzeri olmayan cesaretli planlarıyla gerilim türü örnekleri içerisinde yerini alıyor. Selahattin Paşalı ve Ece Çeşmioğlu’nun başrollerinde olduğu Rahmi-Ecem çifti aynı evde yaşayıp Rahminin Eceme güven problemiyle yaklaştığı bir ilişkiye sahip 2 sevgilidir. Rahminin şüpheleri Ecemin eski sevgilisinin eve gelmesi üzerine doğrulanır ve geri dönülmez hatalar yapmasına sebep olur. Başlarda yanlışlıkla bir cinayet işlemeye sürüklenen Rahmi cinayet sonrası kontrolsüz eylemleriyle birçok sorunu beraberinde getirir. Cinayetin işlenme şekli, iki sevgili arasındaki ilişki ile toplumsal birçok konu ele alınıyor. Tek mekan olmasının yanında filmin tek planda akması gerilim ortamının izleyiciye aktarılmasında bir hayli yardımcı. “Mukavemet” Mubi’de.
High Life (2018)
Yönetmenliğini Claire Denis’in yaptığı oyuncu kadrosunda dikkat çeken isimlerden Robert Pattinson, Juliette Binoche, Mia Goth’un olduğu yönetmenin dili ingilizce olan ilk filmi:
High Life. Hikâyenin temelinde müebbet cezası olan suçluların cezadan kurtulmaları için bir şansları var; sonunda ölebilme ihtimalleri olan riskli bir deneyin parçası olacaklar. Bu deneyde işler sanıldığı kadar kolay gitmez ve geri dönüşü pek mümkün olmayan yolculuğu dönüşür. Dünyadan uzaklaştıkça insani ihtiyaçların unutulduğu her birinin bir denek olduğunu fark ettikleri filmin akışı gelecekte geçen ama günümüz dünyasından çok uzakta olmayan bir deneyim. Filmden önce oyuncuların zorlu hazırlıkları ve aldıkları astronot eğitimleri ile mekanların kısıtlı olmasına rağmen profesyonelliği örtmediğini gösteriyor. “High Life” Mubi’de.
Dogville (2003)
Klasik ve genel olana karşı çıkmasıyla bilinen Lars Von Trier’in Bertolt Brecht’in Thine Penny Operaasındaki Pirate eserinden ilhamla ortaya çıkan kapitalizm eleştirisi filmi:
Dogville. 1930’ların Amerikası’nda Buhran Dönemi’nde çete grubundan kaçan Grace’in Dogville köyüne sığınıp o köyde yaşayan Tom ile tanışması üzerine kurulu hikaye. Sınıf farklılıklarını aleni bir şekilde yansıtıp yönetmen eleştirisiyle çekilmiş bir dönem filmi. Gerçeklik ve gerilim hissinin ortaklığında gangster yaşam tarzına ayna tutmakta. Filmin temelinde evrensel kötülük kavramı ve insanın kendinden farklı olana karşı tutumu üzerine durulan film felsefi açıdan kendi türü içerisinde dikkat çekenler listesinde. Trier’in Dogville’i Mubi’de…
AMAZON PRİME:
Balina (2022)
Bilim kurgu filmleriyle tanınan Darren Aronofsky’nin senaryosunada imza atan Samuel D. Hunterın aynı isimli tiyatro oyunundan uyarladığı film: Balina. Kendini bir nevi evine hapseden asosyal İngilizce öğretmeni Charlie, yemek yiyerek kendine ceza veren bir obezdir. Tedavi olmayı ve hastaneye gitmeyi reddeden Charlie’nin bu durumu filmi tek mekan filmi olma özelliğine sürükler. Charlie kendisine kontrolsüz yemek yiyerek ceza verirken bir yandan eşinden ayrıldıktan sonra ihmal ettiği kızına kendini affettirmeye çalışır. Yeme bozukluğuyla beraber sevdiği öğrencisinin intiharı ve beraberinde gelen iç dünyasının duygusal karmaşası… Tüm bunların ağırlığıyla işler kontrolden çıkar. Sevme eylemi, kişisel zevkler ve baba-kız hesaplaşması üzerine seyircisine aynı anda birçok duyguyu hissettiren “Balina” filmi Prime Video’da.
Taksi Tahran (2015)
Yönetmenin taksinin şoför koltuğunda oturup Tahran sokaklarında müşterileriyle sohbetlerini kamera kaydına aldığı 65. Altın ayı ödüllü film: Taksi Tahran Filmin ortaya çıkmasında Yönetmen Panahi’nin İrandaki film yasağını sebep olması filmin içinde de kendini göstermekte. Taksiye binen yolcuların yaş cinsiyet statü farklılıkları kültürel kodları temsil ederken bu özelliğiyle belgesel tadınıda hissettirmekte. Sadece doğal kimliklerde ziyade Panahi’nin arkadaşları sektördeki sansüründe konuşulduğu hazırlıklı kısımlarda var. Yüksek prodüksiyondan uzak tek mekan yolculuk hikayesi üzerinde samimi belgesel havası yönetmeninde dahiliyle filme çok yönlülük katmakta. “Taksi Tahran” Amazon’da.
Coherence (2013)
Türkçeye “Paralel Evren” olarak çevrilen film doğa üstü eylemler, sekiz oyuncu, tek mekan bilim kurgu örneklerinden biri olarak yönetmen Ward Byrkit imzasıyla. Gizemle bir gece olacağından habersiz 8 arkadaş yemek yiyip keyifli vakit geçirmek için bir araya gelirler. Bu buluşmanın olduğu gece başka bir gündem daha vardır: kuyruklu yıldız gökyüzünden görüneceği haberleri gezer. Keyifle başlayan yemek gizemli olaylar elektrik kesintiler teknolojik aletlerin bozulup kırılmasıyla can sıkıcı bir hal alır. Aksiliklerin devam etmesiyle başka eve gitmek isterler ama ulaştıkları yer yine aynı evdir. Gizemli olayların birbiri ardından devam eden Coherence Prime Video’da meraklılarını bekliyor…
GAİN
Yas Evi (2023)
Yas kavramı coğrafya ve kültür olarak çok uzak olmadığımız bir kavram. Ölümden sonra ölenlerin anısına yakılan ağıtlar bu topraklarda yüzyıllardır devam etmekte. Ölüme ölene ve ölümden sonraki hüzne alışık olduğumuz için. Çok değil en yakın tarihte deprem bölgesinde bu yaslardan yüzlercesi yaşandı uzun bir sürede etkisi devam edecek gibi. Yönetmen Duygu Demirdağ da bu kadar yakından tanık olduğumuz bizden haneden biri gibi olan yas kavramını deprem bölgesindeki kadınlardan dinledi. Sevdiklerini, evlerini, hayallerini kaybeden kadınlar yaslarını anlattı. Suzan, Emel, Serap, Nilgün, Alev, Fidan, Pelin Petra, Sera, Nilay, Ebru, Jale ve Berfin kendi gibi tüm kadınların yaslarını anlattı. Sadece yaslarını değil bu yasla beraber yaşama mücadelesini anlatan kadınların hikâyeleri “Yas Evi” belgeseliyle Gain’de…
Sefertası (2013)
Ritesh Bafranın yazıp yönettiği tesadüfler üzerine kurulan Hindistan yapımı draması: Sefertası.
Hindistanın kalabalık nufuslu şehri Mumbaide ki kadınların eşleri için yemek gönderdikleri dabbawala diye bir sistem vardır. Ila kocasıyla arasındaki iletişim daha iyi olsun diye çabalamaktadır. Öğlen yemeklerini sefer tasıyla gönderdiği eşi için notlar bırakır. Yemekler giderken bir karışıklık olur ve sefertası yanlış yere ulaşır. Bu yanlışlık beraberinde yeni arkadaşlık getirir. Emekli Saajan yanlış adreste bulunan emekli muhabesicidir. Bu yanlış anlaşılma üzerine Ila ve Saajan birbirlerine hayatlarından paylaşım yapıp bir dostluk kurarlar. “Sefertası” Gain’de..
Terapist (2020)
Zeynep Dadak yönetmenliğinde çekilen 7 bölümlük 1 sezondan oluşan “Terapist” dizisi Kişilik bozuklukları alanında uzman doktor Çetin Düztaş’ın hayatı üzerinden birçok farklı karakterin psikolojik durumları üzerine kurulmuştur. Danışanlarıyla düzeni görüşen, grup terapileri yapıp hastalarına yardım etmeye çalışan doktor Çetinin hayatı karısının ani bir şekilde öldürülmesiyle altüst olur. Bu zamana kadar kendisinden umut bulan hastalarına yol gösteren Çetin beklenmedik bir durumla karşılaşır. Karısının ölümüyle katilin bıraktığı ipucunun peşine düşer ve katilin danışanlarından biri olduğu gerçeğiyle yüzleşir. Muhammet Uzuner, Zeynep Çamcı, Murat Kılıç, Çağdaş Onur Öztürk, Dolunay Soysert, İlayda Alişan gibi zengin oyuncu kadrosuyla Terapist dizisi Gain’de..
