Filistin’in İsrail tarafından katliamla susturulmaya çalışılan sesi, dünya sanatçıları aracılığıyla tüm dünyaya haykırılıyor. Dünyaca ünlü oyuncu, müzisyen ve sanatçılar ateşkes için etki alanını kullanarak dikkatleri bu katliama çekmeye çalışıyor. Sahnelerde, sokaklarda, duraklarda İsrail zulmünü, ortak ve destek olanları dile getiren sanatçılar takipçi kaybetme pahasına da olsa Gazze’de yaşananları dünyaya gösterip, Filistin’in görünür olması için çaba sarf ediyor.
7 Ekim’den bu yana Gazze’de süren İsrail katliamı, dünyanın gözü önünde aradan geçen yaklaşık 200
güne rağmen sürüyor. Filistinlilerin maruz bırakıldığı zulüm, yaşananların dayanılmaz acısı; elinden
dua ve boykottan başka bir şey gelmeyen bizler için her geçen gün üzücü ve umutsuz bir hal alıyor. İçlerindeki öfkeyi ve savaşın son bulması arzusunu dünya liderlerine haykırmak için direnen ABD üniversitelerindeki öğrencileri de yaşananlara dikkat çekebilmek için ellerinden geleni yapıyor. Fakat durum, etki alanı bir paylaşımıyla milyonlara ulaştıran her sanatçı için böyle değil. Tek paylaşımı, söylem ve hareketiyle gözlerin üzerine çevrilmesi işten bile olmayan sanatçılar kutuplaşmış durumda. Kimisi yıllardır olduğu gibi Filistin’in özgürlüğünü savunurken, kimisi İsrail yanlısı tavır takındı. En üzücüsü ise insanlığın ve özgürlüğün baltalandığı Gazze’de yaşananlar karşısında sessiz kalanlar… Ülkemizdeki sanat camiasının büyük bir kısmının gündeminde bile olmayan Filistin, sanatın toplumla ve yaşadığı acılarla arasındaki uçurumu gözler önüne seriyor. Neden paylaşmadıkları sosyolojinin konusu, biz son bir ayda Filistin direnişinin daha görünür olmasını sağlayan sanatçıların eylemlerine bakalım.
ABD’nin başkentine Filistin kuruyorlar
Dünyaca ünlü isimler, gerek sosyal medya hesapları gerek sahneleri gerekse eylemleriyle İsrail’e ateşkes çağrısında bulunuyor. Filistin’in kısılmaya çalışılan sesini etki alanları üzerinden ulaştıran sanatçılar hem ortak bir tepki oluşturuyor hem de insanların Filistin hakkındaki gerçekleri öğrenmesi için aracı rolü üstleniyor. Bu listenin başına Pink Floyd’un solisti Roger Waters’ı almak gerek. Her fırsatta İsrail ile mücadele edeceğini ve onlardan asla korkmadığını dile getiren Waters, 8 Nisan’da Instagram hesabından bir video paylaştı. Binlerce destek yorumu alan “Bir hayalimiz var. Herkes için eşit hak” başlıklı videosunda ABD’nin başkenti Washington’da bir Filistin devleti kuracaklarını duyurdu. Waters, İsrail asıllı Amerikan aktivist ve yazar arkadaşı Miko Peled’in, kutsal topraklardaki barışın sağlanması için sunduğu bu öneriyi detaylarıyla anlattı. Şarkıcı, başkentte tutacakları bir binaya Filistin bayrağı asacaklarını ve Filistin devleti merkezi gibi kullanacaklarını ifade etti. Waters, Filistin’in konuşulup anlatılacağı binaya “Filistin Özgürlük Evi (Palestine House of Freedom)” ismini vereceklerini duyurdu. Evin yakın zamanda faaliyete geçmesi planlanıyor.
Özgürlük ve ateşkes için çalıyorlar
Filistin’in batıda yankılanan seslerinden birisi ise Saint Levant sahne isimli Marwan Abdelhamid. Levant, doğduğu topraklarda yaşanan zulmü katıldığı programlardan sahnesine kadar her platforma taşıyor. Aralık ayında aldığı “GQ Men Of The Year” ödülünü İsrail zulmü altındaki Gazze halkına adamıştı mesela. Filistin şarkılarını sosyal medya hesabından paylaşarak savaşın son bulması için haykırmaya devam ediyor. Bu yıl 19-21 Nisan tarihleri arasında gerçekleşen dünyanın en popüler müzik ve sanat festivali olan Coachella’da sahne alan sanatçı, tarihi bir performansa imza attı. Konser öncesi “Özgür Filistin” sloganını atan kalabalığa Filistin kültüründen eserler seslendirdi. Kefiye ve Filistin bayraklarının dalgalandığı konserde söz alan şarkıcı, “Umarım hepinizin farkındasınızdır, Gazze halkı son altı aydır vahşi bir soykırıma maruz kalıyor. Ve Filistin halkı 75 yıldır acımasız bir işgalin içinde. Sadece ben değil, tüm Arap dünyası sahnede” dedi. Festival sanatçılarından ABD’li rapçi Tyler, The Creator ise sahneye Filistin rozetiyle çıktı. 2024 Grammy’de en iyi yeni şarkıcı ödülünü alan ABD’li Victoria Monét de sahne aldığı Coachella’da Gazze demese de “Savaşları durdurun, nefreti durdurun, soykırımları durdurun” cümlelerini kurdu. Grammy ödüllü SZA’da 16 Nisan’daki Avustralya konserinde Filistin bayrağı açarak “Filistin’e Özgürlük” sloganı attı.
Sokağın sanatı da Filistin’den yana
7 Ekim’den sonra İtalya Napoli’de yaşayan fotoğrafçı, şehir sanatçısı Eduardo Castaldo’nun şehrin sokaklarında yaptığı eserler Filistinlilerin çektiklerinin belki de en cesur şekilde dışa vurumunun ilk örnekleriydi. Castaldo’nun popüler kültür ürünlerinin reklamlarına ve duvarlara yaptığı eserler birçok kişi tarafından paylaşıldı. Polonyalı sokak sanatçısı Igor Dobrowolski de sanatıyla, soykırımı destekleyen şirketlerin gerçek yüzünü reklam panolarına taşıyarak eleştiriyor. Varşova sokaklarındaki bu afişlerde Filistinlilerin çektiği acılar üzerinden markalara gönderme yapılıyor.
İlk günden beri Gazze’nın yanında
Katliamın başladığı ilk günden bu yana Gazze halkının yaşadıklarını dile getiren ABD’li aktör Jesse Williams son paylaşımında İsrail’in Gazzeli çocuklara zulmüne tepki gösterdi. Williams, paylaşımları nedeniyle çok sayıda takipçisini kaybetse de mazlumun yanında olmaktan geri durmuyor. Gossip Girl yıldızı Tavi Gevinson da sosyal medya hesabından ABD’nin İsrail’e askeri destek vermesini kınayan bir paylaşım yaptı. Takipçileri ellerinden gelenin daha fazlasını yapması için sanatçıyı yorum yağmuruna tuttu. Kanadalı R&B grubu Majid Jordan Gazze’deki İsrail soykırımını özetleyen bir poster paylaştı. Kanadalı besteci ve aktivist Jeremy Dutcher ülkenin en büyük müzik gecesi olan “The Juno Awards”ta Filistin kefiyesi taktı. Hint asıllı ABD’li aktris Avantika Vandanapu da Hardvard Üniversitesi tarafından layık görüldüğü “Güney Asya Yılın Kişisi” ödülünü Gazzelilere adadı. Bu tür çıkışlar yapan sanatçıların sayısı ise gün geçtikçe artıyor.
Öğrenci protestolarına tam destek
ABD’de bir süredir devam eden Filistin yanlısı öğrenci protestolarına da sanatçılardan ardı ardına destek geliyor. Ünlü rapçi Macklemore olayların başladığı ilk günler düzenlenen “Özgür Filistin” mitinginde: “Bu bir soykırımdır” diyerek Filistin’e destek vermişti. Paylaşımlarını sürdüren sanatçı ABD’deki öğrenci protestolarına ilişkin bir fotoğrafı “Bu direniş, bu soykırıma karşı duruş. Bu çok güzel.” sözleriyle yayınladı. Bu isimler arasında Marvel yapımlarında rol alan Benedict Wong, Rock grubu Garbage, Komedyen Ilana Glazer gibi çok sayıda isim yer aldı.
Festivallerde Filistin rüzgârı
ABD ve İngiltere’de yoğunlaşan Filistin sanat eylemleri, festivaller aracılığıyla dünyanın farklı yerlerinde gerçekleşiyor. İlki 2001 yılında düzenlenen Chicago Film Festivali de 21 Nisan’da Filistin sinemasının daha görünür olması için gerçekleşti. Festivalin ödüllü yapımları en iyi mini belgesel “Direniş Tırmanışı” ile yönetmenler Nick Rosen ve Zachary Barr’in, en iyi kısa anlatım ödülü “Jaffa’dan Bir Portakal” ile yönetmen Mohammed Almughanni’nin, Filistin Ruhu Film Ödülü ise “Samia Halaby: Bir Video Portresi” ile yönetmen Munir Atalla’nın oldu.
Mısır’da düzenlenen 8. Aswan Uluslararası Kadın Filmleri Festivali de işgal altındaki Gazze’ye dayanışma için gerçekleştirdi. Yaşananlardan ötürü festivalin iptalini düşündüklerini söyleyen Festival Mütevelli Heyeti Başkanı Mervat Al-Talawi, organizasyonu Filistin halkının sesi olarak kullanmayı tercih ettiklerini söyledi. Filistin sinemasının onurlandırıldığı etkinlikte, Filistinli kadınların yaşadıkları izleyicilerle buluştu. “La Casa De Papel” yıldızı Itziar Ituño, 24-30 Nisan arasında gerçekleşen Annaba Mediterranean Film Festival’de (AMFF) aldığı ödülü Filistin halkına adadı. Oyuncu sahneye Filistin kefiyesiyle çıktı.
Saraybosna’da Filistin yapımları seçkisi
30.Saraybosna Film Festivali, Filistinli yönetmen Elia Suleiman’ı “Film sanatına olağanüstü katkılarından” ötürü ödüllendirecek. Yönetmen’e “Saraybosna’nın Kalbi Onursal Ödülü” takdim edilecek ve festivalin “Tribute to” programında yapımlarından oluşan bir seçki gösterilecek. Variety dergisinin aktardığına göre festivalin direktörü Jovan Marjanović, Süleyman için “Filistin’in ruhunu ve kimliğini benzersiz bir yazarlık üslubuyla tasvir ediyor. Şimdi, doğduğu toprakların en karanlık zamanlarında, onun çalışmaları bir anlayış feneri olarak hizmet ediyor ve bize hikaye anlatımının anlamlı diyaloglara ilham verme gücünü hatırlatıyor” cümlelerini kurdu. 8 Mayıs’ta Birleşik Krallık’a bağlı Oban’da başlayacak “Falastin Film Festivali”, 9-12 Mayıs’ta İskoç adalarından Mull’da, 24-26 Mayıs’ta ise Edinburg’de düzenlenecek. Festivali finanse etmek için farklı noktalarda düzenlenen kermes ve çeşitli etkinliklere destek olmak için festivalin instagram sayfasını takip edebilirsiniz.
Filistin için yürek gerek
Filistin destekçisi sanatçıların isimlerini saymaya sayfalar yetmez. Fakat bu isimleri onurlandıran İnstagram hesabı “celebrities4palestine” bu ünlülerin ve daha fazlasının paylaşım ve söylemlerini takipçilerine duyuruyor. Hatta çeşitli etkinlikleri de paylaşarak Filistin birlikteliği sağlamayı ve insanları yüreklendirmeyi hedefliyor. Öte yandan tüm bu film festivallerini destekleyen ve Filistin yapımlarını görünür kılmayı hedefleyen bir de yapım ajansı kuruldu. Filistin kökenli modeller Bella ve Gigi Hadid’in ablaları Alana Hadid’in girişimi “Watermelon (Karpuz) Pictures” film şirketi yayınlarına başladı. Filistin bayrağını temsilen karpuz logosu kullanılan ve ismini de buradan alan şirket, “Nehirden ekrana, Filistin görünecek” sloganıyla nisan ayı başından bu yana hizmet gösteriyor. Şirket sadece yapımlara destek vermek ve yayınlamakla kalmıyor aynı zamanda yönetmen, oyuncu ve yapımcıların da görünürlüğünü sağlıyor.
“Sweet Dreams” Gazze’ye ilaç oldu
İngiltereli kadın film yapımcıları ve sinema yazarları tarafından kurulan Gazze İçin Sinema (Cinema4Gaza) geçtiğimiz ay Filistin yararına bir müzayede başlattı. Topluluğun web sitesindeki açık artırmaya, Medical Aid for Palestinians isimli kuruluşa bağışlanması için dünyaca ünlü isimler, çeşitli bağışlarda bulundu. Destek veren isimler arasında Tilda Swinton, Annie Lennox, Joaquin Phoenix, Spike Lee ve Guillermo del Toro, Ramy Youssef, Jonathan Glazer yer aldı. 12 Nisan’da sona eren açık artırmada 315 bin dolar para toplandı. MAP’a bağışlanan bu parayla, Gazze’deki Filistinliler için temiz su, kanser ilacı türünde tıbbi destek sağlandı. Müzayedenin en yüksek ücrete satılan parçası İskoç müzisyen Annie Lennox’un, Eurythmics grubu için kaleme aldığı “Sweet Dreams” şarkısının el yazması sözleri oldu. Popüler şarkının sözleri için 26 bin 222 dolar ödendi.
Günümüzün Rachel’i sanatçılar mı?
Dünya sanatçılarının, sanatlarının gücünü Filistin halkının sesi olarak kullanması birçoğunun bunu yıllardır yapıyor olması çok önemli. Ülkemizdeki ünlülerin birçoğunun görmezden ve duymazdan geldiği katliama; takipçi kaybedip, yapımlardan dışlanıp, tehditlere maruz kalmaktan bir an olsun tereddüt etmeyen bu isimler bana göre günümüzün Rachel Corrie’si. Sanatsal direnişin simgesi bu isimleri onurlandırmak için biz de paylaşımlarını duyurup etki alanlarını genişletmelerine destek olmalıyız.
