The Turk Bekleniyor

1984 yılında ilki gösterime giren Terminatör filmleri bütün dünyada çok ilgi gördü ve insanların robot ve yapay zekâya bakış açısını etkiledi. Terminatör Kültü adını verdiğim bu etki, zeki robotların bir gün gelip insanları esir alacağı ya da tümden yok edeceği şeklindeydi.
2008 – 2009 yıllarında Terminator: The Sarah Connor Chronicles adlı bir televizyon dizisi çekildi. Sarah Connor dizinin baş karakteridir. Gelecekte insanların makinelere karşı vereceği savaşta lider olan oğlunu, John’u geçmişe gönderilen makinelerden korumak zorundadır. Bu amaçla kendisini silahlar ve savunma konusunda yetiştirir. Hatta makinelerin yükselişini önlemek amacıyla karşı saldırıya geçerek üretilen ilk zeki robotları yok etmeye çalışır. 2 sezon ve 31 bölüm olan dizinin üçüncü bölümünün adı The Turk’tü. Satranç oynayan bir yapay zekâya verilen addı.
Satranç ustası yapay zekâya bu ad boşuna verilmemişti. Viyana’da mekanikçi Wolfgang Von Kempelen satranç oynayan Türk isimli aparatı 1770 yılında imparatoriçe Maria Theresa’ya sundu. Kaftanlı bir Türk satranç oynuyor ve dahası rakiplerin hemen hepsini yeniyordu. 120 cm uzunluğunda, 105 santim eninde ve 60 cm yüksekliğinde olan otomatın öndeki kapakları açıldığında içinde irili ufaklı pek çok kaldıraç, makara ve karmaşık bir mekanik yapı görülüyordu. Türk Sadece satranç oynamıyor, hamlenin bittiğini başını üç kez sallayarak belli ediyor ve kendisine yöneltilen sorulara bir tepsideki harfleri yan yana getirerek cevap verebiliyordu.
Von Kempelen 1804 yılında öldükten sonra el değiştiren otomat son olarak bulunduğu Philadelphia Müzesi’nde şehirde meydana gelen büyük yangın nedeniyle tarihe karıştı.
Otomatın sırrı üzerine çok yazıldı ve çeşitli çözüm önerileri sunuldu. Bugün bile nasıl çalıştığı sırrını kısmen korumaya devam ediyor.
Ben Türkiye’nin yakın zamanda Hindistan’ın şu anda olduğu gibi yazılım alanında ünleneceğini umuyorum. Türk yazılımcıların yurt dışından kapılması boşuna değil. Bahsini ettiğim dizideki başlık bir haberci. Dizinin senaristleri bunu kastetmiyordu haliyle. Onlar bu hayırlı habere vesile oldular sadece.