Desenlere Olan Sevgimizi Paylaşmak Harika

Güncel

İsmail KAPLAN

Doksandan fazla ülkede binlerce öğrencisi bulunan ve İslâmi geometrik desenler eğitimi veren Samira Mian “Öğrencilerim çok çeşitli; farklı inanç, yaş ve arka plana sahip insanlardan oluşan gruplarla bir arada olup onlara öğretmek ve desenlere olan sevgimizi paylaşmak harika.” diye konuşuyor.

2017 yılında bir kitabevinin rafında Eric Brough’un İslâm Sanatında Geometrik Desenler adlı kitabına denk geldiğim zamana kadar doğrusu çevremdeki birçok eşyayı ve mekânı süsleyen desenlere dikkat etmemiştim. Müslümanlar yüzlerce yıldır eşyaları ve özellikle de cami, medrese, türbe gibi mimari yapıları çeşitli malzemeler üzerine işledikleri geometrik desenlerle süslüyorlar. Uzaktan bakıldığı zaman karmaşık görünen tüm bu desenler, temelde bir ızgaranın içerisine yerleştirilmiş, birbirini sonsuz kere tekrar eden temel desenlerden oluşuyor. Bugün bile yalnızca bir pergel ve bir cetvel kullanarak biraz çaba gösteren herkes temel seviyede bu desenleri çizebilir.

Ben de rafta gördüğüm kitabı alıp inceledikten ve içindeki örnekleri uyguladıktan sonra çevremde gördüğüm tüm desenlere dikkat etmeye, hepsini fotoğraflamaya başladım. Pandemi sürecinde geometrik desenlerle ilgilenmek için daha fazla vakit bulduğumda ise uzun zamandır çalışmalarını sosyal medyada takip ettiğim Samira Mian’ın derslerine katılarak pratik yaptım. Şimdi ise kendisiyle İslami Geometrik Desenler hakkında bir sohbet gerçekleştirdik.

Samira Mian 12 yıl boyunca ortaokul matematik öğretmenliği yaptıktan sonra 2015 yılında Fas’ta İslâmi geometrik desenler eğitimi vermeye başlamış ve 2016’dan beri bu eğitimleri Londra’da sürdürüyor, ayrıca birçok atölye çalışmasını da yürütüyor. Yine 2016 yılında çevrim içi eğitimler vermeye başlayan Samira Mian’ın 90’dan fazla ülkede 1900’den fazla öğrencisi var.

İslâmi geometrik desenleri daha önce hiç duymamış bir insana kısaca nasıl açıklayabilirsiniz?

İslâmi geometrik desenler, 8. yüzyıldan bugüne İspanya’dan Çin’e kadar her yerde sarayları, medreseleri, camileri ve el yazmalarını süslüyor. Basitten karmaşığa kadar, tekrar eden, değişik malzemelerde ve farklı ölçülerde işlenen, kendiliğinden güzel olan ve daha karmaşık bir desenin parçası olan şekiller. Matematiksel olarak zekice ve sanatsal olarak güzel. Doğadaki ve evrendeki simetriyi anlayabileceğimiz için, güzelliklerini, simetrilerini ve desenlerini tercüme edecek bir insana ihtiyacımız yok çünkü bunları her insan takdir edebilir.

İslâmi geometrik desenlerle ne zaman ve nasıl ilgilenmeye başladınız?

2013’te Londra’da ilk defa www.artofIslamicpattern.com ile birkaç hafta sonu kursundan ilkini aldığım zaman başladım.

İslâm sanatlarında bilinç artıyor 

İslâm ve sanat deyince insanların aklına kaligrafi, tezhib ve minyatür gibi sanatlar geliyor. Geometrik desenleri bu sanatlardan ayıran şey nedir? Neden ilk anda insanların aklına geometrik desenler gelmiyor?

Bence bilinç artıyor. Ben de İslâmi sanatlarını zihnimde canlandırdığımda sadece kaligrafiyi düşünmüştüm. Tezhib ve minyatürü bilmiyordum. Ancak daha fazla insan bu sanatları icra ettikçe kendi tarihimizi ve mimarimizi daha fazla tanımaya başlıyoruz, güzelliğin tekrar eden düzenini daha iyi görüyoruz.

İslâmi geometrik desenler hangi amaçlarla kullanılıyor? Ben genellikle mimaride kullanıldığını görüyorum, doğru mu?

Evet, mimaride bir süsleme sanatı ama bu onu önemsememek değil; bu onun, tekliğin ve sonsuzluğun tekrar eden, tefekkür etmemizi ve Allah’ı hatırlamamızı sağlayan teması ile çevremizi güzelleştirdiğini söylemek anlamına geliyor. Aynı zamanda nesneleri, mobilyaları ve döşemeleri güzelleştirmek için de kullanılabilir.

Geometri eski bir bilim. Daha önce diğer kültürler de geometriyi sanat için kullanmış mı?

Geometri, matematiğin en eski konularından birisi. Hâlâ yararlandığımız konulara muhteşem katkılarda bulunan Yunanlardan binlerce yıl önceye, Sümerlere, Mısırlılara ve Babillilere kadar tarihlenebilir.

İslâmi geometrik Desenler nasıl ortaya çıktı? Tarih boyunca tasarımcılar bu sembolleri rastgele mi kullandı yoksa bu sembollerin bir anlamı var mı?

Bu insanların farklı görüşlerde olduğu bir konu. Bazıları bunların anlamı ve sembolizmi olduğuna inanıyor. 20. yüzyılda bunun hakkında çok fazla yazıldı. Diğerleri ise onun karmaşıklık içinde dönüşen ve gelişen bir süsleme sanatı olduğuna inanıyor.

En beğendiğiniz, hayran olduğunuz desenler hangileri?

Beğendiğim çok fazla desen var! Ne üzerinde çalıştığıma, ne gördüğüme bağlı olarak aydan aya değişiyor.

Farklı kültürlerde farklı desenlerin kullanıldığını biliyorum. Türkiye’de ortaya çıkan veya kullanılan desenler hakkında siz ne düşünüyorsunuz?

Türkiye’deki desenler çok güzel. Güzel boyanmış kubbelere sahip camilerdeki ahşap kakma ve taş oyma minberler nefes kesici!

İslâmi geometrik desenler modern sanatlarla birlikte çalışılabilir mi?

Evet!

Siz aynı zamanda İslâmi geometrik desen dersleri veriyorsunuz. Öğretirken hangi yöntemi kullanıyorsunuz? Derslerinize en çok kimler ilgi gösteriyor? En çok hangi yaş grubundan ve hangi ülkelerden öğrenciniz var?

Öğrencilerim çok çeşitli; farklı inanç, yaş ve arka plana sahip insanlardan oluşan gruplarla bir arada olup onlara öğretmek ve desenlere olan sevgimizi paylaşmak harika.

Bu sanatla ilgilenmek isteyen bir öğrenci işe nereden başlamalı? Geometrik desenleri öğrenmek ve uygulamak zor mu?

Web sitemde (www.samiramian.uk) başlangıç noktası önerileri ve başka öğretmenlerin linkleri gibi birçok kaynak var.

Öğrenirken pratik çok önemli

Öğrenirken nasıl bir yol izlemek gerekiyor? Nelere dikkat edilmeli? İzlemek mi daha faydalı yoksa sürekli çizmek mi?

Pratik çok önemli; bu yolla görmeyi öğrenirsiniz, sadece adımları takip etmek yerine ne çizdiğinizi anlamayı öğrenirsiniz. Çizerek daha iyi anlarsınız.

Gelecekte geometrik desenlerle ilgili hayalleriniz ve planlarınız nedir?

Her zaman bu desenleri mümkün olan en geniş hedef kitle için ulaşılabilir kılmayı isterim ki böylece onlar da biz Müslümanların mirasındaki zenginliği, anlayışı ve güzelliği görebilsinler.

An interview with Samira Mian about Islamic Geometric Patterns

Interviewer: İsmail Kaplan / Litrossanat.com

Until I came across Eric Brough's book Geometric Patterns in Islamic Art in 2017 on the shelf of a bookstore, I had not actually paid attention to the patterns that adorn many objects and places around me. For hundreds of years, Muslims have been decorating objects and especially architectural structures such as mosques, madrasas and tombs with geometric patterns they adorn on various materials. All these patterns, which seem complex when viewed from a distance, are basically composed of basic patterns that repeat each other infinitely, placed in a grid. Even today, anyone can draw these patterns in a basic level by using just a compass and a ruler with a little effort.

After I bought the book I saw on the shelf, examined it and practiced the examples in it, I started to pay attention to all the patterns I saw around me and photograph them all. When I found more time to interest in geometric patterns during the pandemic, I practiced by attending the classes of Samira Mian, whose works I have been following on social media for a long time. Now, we had an interview with her about Islamic Geometric Patterns.

After working as a secondary school mathematics teacher for 12 years, Samira Mian started to teach Islamic Geometric Patterns in Morocco in 2015 and has been continuing these classes in London since 2016, and also running many workshops. Samira Mian, who started to give online education in 2016, has more than 1900 students from more than 90 countries.

How can you describe Islamic Geometric Patterns to someone who never heard about it before?

Islamic Geometric patterns have adorned palaces, madrassas and mosques and illuminated Manuscripts from Spain across to China from the 8th century till now. Simple to complicated repeating patterns rendered in different materials and at different scales, made up of shapes beautiful in their own right and as part of more complex patterns. Mathematically intelligent and artistically beautiful. No translator is needed to appreciate their beauty, symmetry and pattern can be appreciated by any human, as we would appreciate pattern and symmetry in nature and the universe.

When and how did you start to interest in Islamic Geometric Patterns?

In 2013, when I took the first of a few weekend courses with www.artofIslamicpattern.com in London.

When talking about Islam and art, people usually think about calligraphy, tazhib and miniature. What distinguishes geometric patterns from these arts? Why don’t people think about geometric patterns at first?

I think knowledge is growing, I myself thought of just calligraphy when I visualised Islamic Arts. I didn’t know about  tazhib and miniatures. But more and more people are practicing these arts, the more we learn and become familiar with our own history and architecture,  the more we see the same recurring themes of beauty.

For what purpose are Islamic Geometric Patterns use? I see they are used in architecture mostly, am I correct?

Yes it is a decorative art in  architecture but this isn't to dismiss it, this is to say it beautifies our surroundings, has recurring themes of oneness and infinity, themes that allow us to contemplate, allow us to remember Allah. It can also be found in beautifying objects, furniture and furnishings.

Geometry is an old science. Did other cultures use geometry for art before?

Geometry is one of the oldest subjects in mathematics, it predates the Greeks who made brilliant contributions to the subject that we still use and can be dated back to the Sumerians, Egyptians and Babylonians many thousands of years ago.

How did Islamic Geometric Patterns appear? Have designers used these symbols randomly throughout the history or do this symbols have any meanings?

This is something that people have different opinions on, some believe they do have meaning and symbolism , a lot has been written about this in the 20th century, others believe it the art of ornamentation that has evolved and developed into such sophistication.

What are the patterns you like the most?

I love too many! It depends on what I am working on, what I have seen and so change month to month.

I know that different cultures used different patterns. What do you think about the patterns that appeared and used in Turkey?

The patterns in Turkey are beautiful, the inlaid wood work and the stone carved minbars in mosques with beautiful painted domes are so very stunning.

Can Islamic Geometric Patterns work with modern arts?

Yes!

You also teach Islamic Geometric Patterns. What method do you use while teaching? Who interests in these classes the most? What are their ages and where are they from mostly?

My students are so very varied, it is amazing to teach groups with people of different faiths, ages and backgrounds all in one place sharing our love for patterns.

Where a student who interested in this art must start to learn? Is learning Islamic Geometric Arts difficult to learn and draw?

I have many resources on my website (www.samiramian.uk), suggesting starting points and links to many other teachers. Practice is the most important aspect

What kind of path should be followed while learning this art? What should be considered? Is it more important to watch or to draw constantly?

Practise is very important, you learn to see, you learn to understand what you are drawing rather than just following steps, you appreciate so much more by doing,

What are your dreams and plans about Islamic Geometric Patterns in the future?

I have always wanted to make these patterns accessible to the widest possible audience so they too may know the richness, intellect and  beauty in our heritage as muslims.