2023’te kültür ve sanat…

Köşe Yazıları

2023 yılı içinde gerçekleşen kültür ve sanata ait yüzlerce hattâ binlerce olayı birkaç paragrafa sığdırmak kolay değil. Ancak dikkat çekici bazı başlıklara yer verebiliriz. Örneğin 2023 yılı sona ermeden duyurulan Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri, müzik kategorisinde Emel Sayın, kültür alanında Ali Birinci ve edebiyat dalında Nazan Bekiroğlu’na verildi. Vefa Ödülleri’nin sahipleri ise Attila İlhan, Barış Manço, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Muhsin Ertuğrul ve Samiha Ayverdi oldu. Cumhuriyet’in 100. yılında ülke içinde birçok kültürel etkinlik ve festivaller gerçekleşti.

 

Yarım yüzyıldır Türkiye’nin kültür ve sanat alanında âdeta amiral gemisi görevi üstlenen İstanbul Kültür Sanat Vakfı İstanbul’a Angela Gheorghiu, Maxim Vengerov gibi daha pek çok önemli sanatçıyı getirerek kentin müzik hafızasına önemli bir katkı sundu. Daha önce Leyla Gencer, Daniel Baremboim ve Zubin Mehta gibi büyük değerlere verilen Yaşam Boyu Başarı Ödülü 2023’te Borusan Holding sponsorluğunda düzenlenen 51. İstanbul Müzik Festivali’nin, 13 Haziran Salı akşamı Atatürk Kültür Merkezi Türk Telekom Opera Salonu’nda gerçekleştirilen törenle dünyaca ünlü keman virtüözü Anne-Sophie Mutter’e takdim edildi. “Orkestra ile en iyi enstrümantal solo performans” dalında üç kez Grammy Ödülü kazanan Mutter’in diğer başarılarının arasında Mendelssohn ve Brahms ödülleri, Herbert Karajan Müzik Ödülü ve Bavyera Liyakat Nişanı bulunmaktadır. İKSV’nin İdil Biret, Ahmet Say ve Filiz Ali gibi büyük değerlere daha önce Onur Ödülü verdiğini hatırlatmakta yarar var.

 

Bir yılı dolu dolu, sanatın çeşitli kollarıyla iç içe geçirebilmek günlük yaşam temposunda yorulan bedene ve üzerine çok yük binen ruha mutlaka huzur verecektir; tabii ülkenin, toplumun yahut da mikro ölçekte insanın içinde bulunduğu ortam buna uygunsa. Malzemesi seslerle örülü olan müzik, toplumun iyileştirici, yara sarıcı ve birleştirici unsurları arasındadır. Kimi zaman savaşla barış arasında bir yerde sığınak oluverir hüzünlü coğrafyalardaki hassas kalplere, bazen de protesto amacıyla dünyaya mesaj gönderen eşsiz bir propaganda aracına dönüşür. 

 

Yıl içinde özellikle Ortadoğu’da yaşanan trajik gelişmelerin izleri kültür ve sanat yaşamında da görüldü. Ekim 2023’ün ilk haftası henüz geçmişti ki önce, “Sevginin, barışın olmadığı talihsiz bir döneme geldi hayatlarımız” dedi ünlü piyanist Fazıl Say. Büyük bir sanatçı duyarlılığıyla Gazze’de yaşananlar için kamuoyuna şöyle sesleniyordu: “Savaş, terör, vahşet, katliam…” Onun için yürütülen siyasetin bu dünyada hiçbir yeri yoktu ve olmayacaktı. Say’ın konserleri İstanbul’da, Amsterdam ve Münih’te devam ediyordu Beethoven, Haydn ve Bach’ın ölümsüz eserleriyle. Ancak tam bu sıralarda insanlar ve insanlık ölüyordu hem de dünya kamuoyunun gözleri önünde. Say’ın, işlenen onlarca savaş suçuna sessiz kalmayışı yabancı basında da geniş yer buldu. “Tüm insanlar bu savaşı durdurmak için bir şeyler yapmalı”ydı. “Filistinlilere özgürlük” olmalıydı. Müzikle nefes alan piyanistin yolu bu defa konserler için İsviçre’ye düşmüştü. Henüz Ekim’in 3. haftasına girilecekti ki İsviçre’de Migros firmasının konser organizasyonu biriminin yapacağı, planlanmış 4 konserde Fazıl Say programdan çıkarılmıştı. Zürih, Bern, Cenevre ve Luzern’deki bu konserlere Birmingham Orkestrası ile sahneye çıkacaktı. Ama bu mümkün olmadı. Çünkü dünyanın o çok gelişmiş (!) ülkesi ve ortakları Say’ın barış ve sağduyu çağrısından rahatsız olmuşlardı. Usta piyanist “Ben Avrupa’da ifade özgürlüğüne güven duyulur, karanlık ve anlayışsız yaşanmaz diye bilirdim” dese de savaş siyaseti müziği çoktan bitirmişti.

 

Tüm bu olan biten sıkıntılı süreçlerin yanında sevindirici şeyler de olmaktaydı. Bunların başında T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın hayata geçirdiği Kültür Yolu projesi gelmekteydi. Türkiye Kültür Yolu Festivalleri kapsamında 2023 yılında on bir ilde etkinlikler düzenlendi. Nevşehir Kapadokya Balon ve KYF, Erzurum Palandöken KYF, Trabzon Sümela KYF, İzmir Efes KYF, Gaziantep GastroAntep KYF, Antalya KYF, Çanakkale Troya KYF, Konya Mistik Müzik Festivali, Ankara Başkent KYF, İstanbul Beyoğlu KYF ve Diyarbakır Sur KYF.

 

Bunca coşkulu, birliktelik mesajları veren başarılı festivallere rağmen genel olarak 2023’teki tablonun renkleri kültür ve sanat açısından pek bir koyuydu, siyah, gri, yer yer kahverengiydi. Böylesi bir atmosferde müzik uzun bir süre susmuştu, Kahramanmaraş, Hatay ve Adıyaman’ın içerisinde olduğu on bir şehrin etkilendiği, binlerce insanımızın yaşamını yitirdiği 6 Şubat depremiyle. 2024’ün seslerinin ve renklerinin daha aydınlık, umut dolu ve canlı olması dileğiyle…