Litros Sanat
Türkiye'nin Dijital Kültür Sanat Gazetesi
Çimentonun icat edilmediği dönemlerde, binalardaki yapı malzemeleri nasıl bir arada tutuluyordu? Bugün dahi asırlık yapıların restorasyonunda yüzyılın buluşu olan çimento neden kullanılmaz? 50-60 yıllık beton binalar yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya iken devasa tarihi binaları sağlam tutmanın sırrı nedir? Horasan harcı diye ünlenen tarihi yapı malzemesi neden halâ vazgeçilmezdir?
Horasan harcı, yapısal özellikleriyle bir metafor olarak toplumsal, siyasal ve iktisadi konulara uyarlanabilir mi? Aslında yukarıdaki tüm soruları bu ana suale cevap arayalım diye sorduk. Bunun için önce, Horasan harcının yapısal ve teknik bilgilerini hatırlayalım.
Horasan harcı; mimarideki önemli bileşenin üretildiği yer olarak ismi Horasandan geldiği kabul edildiğinden bu isimle meşhur olmuştur. Özellikle tarihi yapılarımızın restorasyonunda kullanılmakta ve alternatifi bulunmamaktadır. Günümüz yapıları için çok önemli bir buluş olan çimento bile onu tahtından edememiştir. Aksine tarihi yapıların restorasyonunda çimento kullanılması asla kabul edilemez. Çünkü Horasan harcının taşla ortaya koyduğu uyumu çimento gösteremiyor.
Şimdi Horasan harcının teknik özelliklerini sıralayalım ve bunları topluma uyarlayabilir miyiz ona bakalım. Horasan harcının bileşenleri; bağlayıcı maddesi olan kireç, tuğla veya kiremit tozu, yumurta akı, incirin sütlü suyu gibi bazen de doğal katkı maddelerinden oluşur. Kireç, harca bağlayıcı özellik kazandırırken, tuğla tozu ise harcın su geçirimsizliğini artırır ve dayanıklılığını sağlar. Horasan harcının yapıştırıcı olma özelliği çok kuvvetli, hidrolik bir harçtır. Çekme gerilmesi iyi olduğu için de sarsıntılarda çatlamaz. Deniz suyuna karşı direnci çok yüksektir. Osmanlı döneminde inşaat ustaları sınıflandırılırken uzmanlık gerektiren ve Horasancı denilen bir usta grubu da bulunurmuş. Horasan harcının ana özellikleri şunlardır:
Şimdi Horasan harcının bir metafor olarak Millet kültürümüze uyarladığımızda ne tür benzerlikler taşıdığına bakalım. Öncelikle horasan harcının taşıdığı temel özellikler olan; sağlamlık, dayanıklılık, devamlılık, güvenirlik, geleneklilik, direnç ve birleştirici özellikleri nedeniyle millet fikrine ve devamlılığına tam bir uyum bulunmaktadır. Bu metaforu biraz ayrıntılandıracak olursak;
Netice olarak Horasan harcına Millet karakterimizle çok örtüştüğü için sosyal anlamlar yükleyebilir bunları derinleştirebiliriz. Bu harcın sadece teknik bir kavram değil; sosyo kültürel anlamı ile Milletimizi bir arada tutan, dış etkilere karşı güçlü ve mukavemeti olan, geçmişi ile geleceğini şekillendirerek koruyan, kültürel devamlılık ile geleceğe bakan metaforik bir yaklaşım ortaya koyabilir buradan da kavramsal bir inşa yapabiliriz.
Yorum Yaz